Nida, mon amour

Tak, bez żadnej przesady - Nida, mon amour. Nie pierwszy raz takie wyznanie czynię rzece, ale mam nadzieję, że Nida nie poczyta sobie za obrazę, że jest trzecia w panteonie moich rzek. Wielka, średnia i najmniejsza; ta pierwsza uchodzi do La Manche i lubię myśleć, że rozdziela nierówno swoje wody między morzem Północnym i Atlantykiem w zależności od nastroju i chwilowych kaprysów, druga, nad brzegami której spaceruję uporczywie od lat już wielu, wpływa do Bałtyku, a trzecia - meandruje swobodnie i kończy swoją podróż tam, gdzie napotyka drugą z moich rzek, wzmacnia ją i odtąd płyną już razem. Wody wszystkich trzech na pewno kiedyś połączą się ze sobą w Wielkiej Rzece, którą starożytni nazywali Okeanos, ale już wcześniej łączą się w moich wspomnieniach. Dziś będzie o tej trzeciej, którą odkryłam niedawno. Meandry Nidy, rzeki (jeszcze) nieujętej w kamienne czy betonowe nadbrzeża, rzeki niepoddającej się łatwo ludzkim mrzonkom o uporządkowanym świecie; Nida nie zna niewoli.

Nida przed wieczorem, kończy się wycieczka na Ponidzie i zaczyna seria wpisów poświęconych tej pięknej krainie

W kwietniu odkryłam Ponidzie. Krainę przydrożnych kamiennych figur i starych kościołów, jeszcze starszych grodzisk, ziemię, na której tworzyły się zręby państwa polskiego, noszącą pamięć o polach bitew. To wszystko, te niezliczone ślady przeszłości i historii leżą rozrzucone po całej nadnidziańskiej krainie - która dla mnie, na przekór administracyjnym podziałom, jest częścią rozumianej w najszerszym historycznym aspekcie Ziemi Krakowskiej. I dlatego chcę o niej pisać. I jeszcze dlatego, że graniczy z tym, co nazywam "moją ziemią" nie potrafiąc tak naprawdę wyznaczyć ścisłych granic - z terytorium na północ od Krakowa, z Wyżyną Miechowską - żadne z tych pojęć nie opisuje dobrze przedmiotu. Jednak geografia naszych  może atawistycznych przywiązań nie pokrywa się z geografią w naukowym ujęciu, podobnie jak korzenie wielkiego drzewa za nic mają sobie terytorialne podziały, rosną w głąb ziemi i wszerz i zajmują taki obszar, jakiego potrzebują. Dlaczego potrzebowałam Ponidzia? (Nida, to need, etymologia nienaukowa, źródłosłów rzeki.) 

Nie wiem, dlaczego potrzebowałam Nidy, ale cała kraina, którą ona wiąże i zszywa wciąż na nowo swoimi meandrami, staje mi się bliska - a właściwie odkrywam, że bliska musiała być zawsze. I odkrywam podobieństwa i pokrewieństwa, kamień pińczowski, z którego Santi Gucci tworzył detale i rzeźby dla upiększenia Krakowa, pałac w Chrobrzu, gdzie zatrzymali się powstańcy styczniowi, Mozgawa, gdzie stoczono wielką bitwę za czasów rozbicia dzielnicowego, kościół w Młodzawach, tak piękny, że urodą, proporcjami i klasą przewyższa wiele znanych mi krakowskich barokowych kościołów, grodzisko w Stradowie, prastare gniazdo państwa Wiślan, ziemia bogata w skarby, o których marzą archeolodzy. O tym chciałabym pisać, jeśli starczy czasu, wspominać moje kwietniowe Ponidzie. Niniejszym ogłaszam (a może ostrzegam), że nastąpi cała seria wpisów poświęconych Ponidziu i okolicom.

Tymczasem przenoś moją... tymczasem kończył się dzień, który spędziłam podróżując wzdłuż Nidy licząc przydrożne kamienne figury, stare kościoły, opuszczone domy, pałace pamiętające dawną świetność i te, które powoli obracają się w ruinę, powoli kończyła się niedziela, tak było wczoraj - zapadał zmierzch nad Nidą. 

A tutaj zdjęcia w większym formacie, rozległym i szerokim, który - jak myślę - bardziej odpowiada prawdziwej naturze Wolnej Rzeki Nidy.

Wersja werystyczna Nidy być może nastąpi też kiedyś, zwolenników naturalizmu proszę o przymknięcie oczu na malarskość i kolory tych zdjęć. Tym razem chciałam pokazać Nidę właśnie tak, bo taka była dla mnie, wtedy. Cały dzień gdzieś na horyzoncie pojawiały się dymy (mam nadzieję, że istnieje jakiś krąg piekielny zarezerwowany specjalnie dla tych, co wypalają trawy), słychać było sygnał wozów strażackich i musiałam tak wybierać i zmieniać trasę, by nie zbliżać się do tych miejsc - zdecydowanie ogień nie jest moim żywiołem. Może coś z tego niepokoju widać również na zdjęciach, na pewno widać też słup dymu nad linią horyzontu. Tak wyglądała (lub całkiem inaczej) Nida w Chrobrzu w niedzielę 26 kwietnia 2015 roku.