Kolorowa zima i Rękopis

Zima monochromatyczna trwała sobie i trwała (dni podobne do siebie, podobne przemierzane szlaki) aż przyszło słońce i nastąpiła wielka eksplozja koloru. Chyba powszechnie wiadomo, że śnieg nie jest wcale biały, podobnie jak zaorana ziemia wcale nie musi być brązowa a może się mienić wszystkimi odcieniami ochry, żółcieni, pomarańczu, fiołkowych błękitów w cieniach bruzd i doskonale rozumiem malarza, który rozbił namiot na stepie i codziennie o świcie wpatrywał się w niskie, oślepiające słońce, które oświetlało całkiem trywialną scenę wiejskich prac. Ponoć na jakiś czas stracił wzrok. Dziś wpatrywałam się ostrożniej, wszak śnieg jest najbardziej jaskrawy, a i prac żadnych nie było, ziemia spała. Biały, niebieski, czerwony - ale to przecież za prosto! Brązy, oliwki i beże; błękity, kobalty, szafiry nieba i śniegu; karminowe, ceglaste i rubinowe odcienie czerwieni - to mówi róża. Róża, która jest różą, jest różą - nawet w zimowy, styczniowy dzień.

Obchodzę wkoło moją ziemię, tę najbliższą. Sprawdzam, jak się mają uśpione rośliny; non mortua sed dormit - tak się pocieszam patrząc na zimujące pod lichym śniegiem krzewy i krzewinki. Patrzę, jak tam sprawy za lasem oraz na wschodzie, zachodzie i szczególnie na północnym horyzoncie, gdzie wiodą teraz ścieżki moich codziennych wędrówek. Idę śladami niewielkich zwierząt, idę po moich własnych tropach. Zawsze tu wracam.

Czytam ostatnio nocami "Rękopis...", kolejny raz po latach, tym razem w polskim przekładzie. Misterna konstrukcja tej książki (roman à tiroirs a w polskim odpowiedniku powieść szkatułkowa) przypomina mi nie jakiś tam mebel z szufladami, w stylu takiego czy innego Ludwika, lecz płatki śniegu, i myślę sobie o kolejnych opowieściach ukrytych w opowieściach, ukrytych w innych opowieściach i jest mi to wszystko dziwnie bliskie, tutaj, teraz, choć tak naprawdę trudno o krajobraz bardziej różny od tamtych hiszpańskich gór i dolin, jak te moje śnieżne, łagodne pola. I jestem całkiem sama a przecież gdzieś tam (czy tutaj) są przecież oni wszyscy: jest zatem honorowy kapitan gwardii walońskiej, tajemniczy pustelnik i naczelnik bandy Cyganów, dalej Emina i Zibelda, dwie piękne kuzynki z rodu Gomelezów, jest kabalista i jego siostra Rebeka, jest Zoto i jego dwóch braci, i Żyd Wieczny Tułacz, i cały korowód postaci, o których wspomina się, lub czyta ich losy w starych księgach. Istnieją, są tutaj. Bardziej realni od ludzi, których zdarza mi się mijać w zamyśleniu.

I jest pewien człowiek, który chadzał na dalekie przechadzki, codziennie wymyślając następną opowieść, by wieczorem przeczytać ją chorej żonie, która dzięki temu wracała do zdrowia. Jest jego niezwykła wyobraźnia, zdolna wydobyć ich wszystkich, wyrysować, nadać im treść - tym, którzy idą teraz ze mną w dziwacznym korowodzie.

I jest kula do pistoletu cała ze srebra, czy może srebrna gałka cukiernicy, polerowana.

A przecież mimo wszystko idziemy, mimo że jego już nie ma od dawna, mimo że ja tylko na chwilę, a tamtych nigdy tak naprawdę nie było. Idziemy do Venta Quemada.

Zataczam koła. Nigdy nie chodzę prostą drogą, zawsze mnie zwiodą manowce. Nawet ze swojej niestałości nie potrafię uczynić stałego rysu i wszystko jest inne niż się wydaje. Wiele już widziałam i tyle dróg się przede mną otwarło i zamknęło, poznałam wiele nieprzydatnych nauk, być może zaprzeczyłam już wszystkiemu. A przecież zawsze, zawsze wracam tutaj. Jak każdy z nich, co przepędziwszy noc w Venta Quemada, gdzie spotkał się z tym, czego pragnie, lub czymś, co do złudzenia to przypomina, lub czymś, co tylko udaje, że jest ułudą, czymś, co kłamie, że jest fałszem i śni się, choć jest jawą - wracał niezmiennie w to samo miejsce i budził się rano u stóp szubienicy, gdzie dwóch wisielców, braci Zota (bądź zgoła innych, co mieli ich udawać) leżało lub wisiało, zależnie od ich fantazji. A górą pędziły konstelacje, obracały się gwiazdozbiory, pisała się wielka księga.

To miała być krótka historia zimowego spaceru i kilka zdjęć. Są ludzie, którzy potrafią napisać to, co zamierzają. I cóż. Dzień był piękny, słońce świeciło najjaśniej, cała jaskrawość tego pięknego i ohydnego świata przybrała się jak na wielki, karnawałowy bal. Bal maskowy, tak! I dlatego - olśnienie! - ten wpis jest właśnie taki. 

Non mortua sed dormit. Na pewno.

Dużo zdjęć, wiem i uprasza się o wyrozumiałość, to jest moja zewnętrzna pamięć, coś w tym rodzaju. Bo potem, kiedyś tam, zaglądnę sobie tutaj i już będzie wszystko jasne - ach, więc to było wtedy, w ostatni słoneczny dzień tej krótkiej zimy, kiedy najpierw spacerowaliśmy z M. po drogach i bezdrożach i zwykłych wertepach (trochę niespokojni, bo sobota i mogli pokazać się myśliwi i dlatego pies musiał być ciągle na uwięzi i nie był wcale szczęśliwy z tego powodu, a ja jeszcze mniej) a potem już mój ogród i pole, i las, i żywopłoty z dzikiej róży. Szron na drzewach, który zmienił to wszystko w jakąś opowieść o Narni, iskry słońca w śniegu, wszystkie rośliny naszkicowane grubą, białą kreską, osypujący się pod najlżejszym dotknięciem biały puder. Tak było. I jeszcze było tak, że w śniegu i w słońcu nie czuje się wreszcie tego ciężaru i tylko się myśli, że to może nawet dobrze się składa tak być tu przez chwilę, nie najgorzej. I że to było wtedy, kiedy długo w noc czytałam znowu "Rękopis znaleziony w Saragossie".