Dzień poezji. Julia Hartwig. Najpiękniejsze jest to co jeszcze nieskończone.

Julia Hartwig, Poetessa. Dla mnie to Dama polskiej poezji. Jest w niej młodzieńczość dwudziestej wiosny życia i mądrość dojrzałego wieku, jest erudycja, której sprostać niełatwo a każdy wiersz staje się wyzwaniem dla intelektu i ducha. Mistrzyni ceremonii przywołująca duchy nieobecnych - starego mistrza płaczącego (a jest to rok kiedy odeszła jego towarzyszka życia i dawno przetliły się dionizyjskie ognie młodości), kompozytorów i malarzy i bliskich memu sercu Francuzów - tego Niekochanego (i jego piękną Rudowłosą) i tego nieszczęśliwego, który odszedł pewnej czarno-białej nocy na ulicę de la Vieille-Lanterne. I tego samotnika, mizantropa, który stroniąc od ludzi układał swoje Zielniki i marzył. (Czy zatopiony w marzeniu nad Jeziorem Bienne/ Rousseau był tam gdzie był/ czy tam gdzie go nie było?) Zresztą - ileż Francji w jej wierszach, takiej jaką pamiętam czy tylko sobie wyobrażam, Francji artystów i nadmorskich pejzaży.

Jej wiersze anegdotyczne często mają za punkt wyjścia jakiś szkic, scenę z życia tego czy innego artysty, w tym przypomina mi czasem malarza miniatur, ilustratora - cierpliwego, starannego w dbałości o szczegół, bo każdy ze szczegółów miał znaczenie, każdy odsyłał wyżej, do innego porządku. Bracia Limbourg ilustrujący słynne Les Riches Heures... tak właśnie tworzyli porządek świata. Zadziwiająca jest erudycja poetki. Znać, że pisze o ludziach jej bliskich i nieistotne czy żyli w tym czy innym stuleciu - czuć w tym wspólnotę, do jakiej prowadzi długie czytanie, myślenie, tłumaczenie dzieł tego czy innego pisarza, poety, zachwyt malarstwem, muzyką, mający swe źródło w przeżyciu, odczuciu, lecz także wiedzy. Jest w tym podobna do średniowiecznych badaczy przyrody, którym naukowe narzędzia nie przeszkadzały dostrzegać piękna wszelkiego stworzenia i głosić chwałę tego, który stworzył.

Nie wstydzi się uczuć, nie skrywa za maską cynizmu, jej ironia łagodna, jej współ-czucie, współ-odczuwanie są bezgraniczne. Snuje nici opowieści i tworzy z nich tkaniny o niewiarygodnych barwach. Mistrzyni przyrodniczych miniatur, buduje ze słów i niedopowiedzeń wielkie weneckie lustro, w którym przegląda się przyroda, w którym wiosna (widzi jak) wybucha, zieleń pełznie i skrada się i biegnie; a przebudzony przebiśnieg budzi poetkę, by opisała przebudzenie wiosny i swoje własne tak, by mogły się w tym obrazie rozpoznać inne wiosny, innych ludzi. Mistrzyni szkicu, zarysu, esquisse - pisze piórem zawieszonym w powietrzu, w którym wybrzmiewają jeszcze ostatnie nuty może napisanych, może tylko pomyślanych słów. Najpiękniejsze jest to co jeszcze nieskończone.

Julia Hartwig jest czułym obserwatorem tego wspaniałego i strasznego świata. Delikatność uczuć i ostry intelekt, przenikliwe a pełne współczucia spojrzenie na ludzkie bycie-w-świecie.

Osaczona

Śledzę jak sparaliżowana wiosenny krwiobieg zieleni. Ciemną żyłą nabrzmiewa pień drzewa. Bucha od korony kaskada liści.

W ślad potoku biegną bose trawy jak pielgrzymi. Młodziutkie łodygi potykają się w biegu.

Popryskane zielenią spiree. Na staw skrada się rzęsa w milczeniu.

Zieleń pełznie, zieleń zajmuje drzewa. Jest w zieleni zaraźliwy płomień.

Bluszcz zuchwale oplątuje mi nogi. Stoję, białe popiersie nieme.

Po omacku

Najpiękniejsze jest to co jeszcze nieskończone

Niebo pełne gwiazd niezapisane jeszcze przez astronomów

szkic Leonarda i urwana wzruszeniem piosenka

Ołówek pędzel zawieszone w powietrzu

Androgyne

Podwójna bywa wiosna i podwójne lato Zmienna jesień

Wiatr ochroni kruche kwiaty zimy Z twarzą boleśnie ściągniętą

rządzi Androgyne na polu maków Pod ziemią święci się obrzęd fatalny

Niech słabość która jest w tobie poszuka we mnie schronienia

Ty panuj nad moim płaczem i rządź radością ciemną

Tak czworo świat nasz dzielimy mocą którą nam dano

a szum daleki płomienia podgrzewa noc by nie zgasła

Na wieczorze autorskim ktoś powiedział

że moje wiersze są pełne rozpaczy

Zaprzeczyłam.

Być może z poczucia, że zaprzeczyć powinnam.

Bo cóż jest warta sztuka oddychająca rozpaczą?

Ale on pozostał przy swoim zdaniu.

Zapewne odnalazł w tych wierszach to, czego szukał.

Rozpacz się nie starzeje. Młoda i stara jednakowo żarłoczna.

Nie przebiera i chwyta co pod ręką.

Szerzy się jak noc i nie jest przywilejem dusz wybranych.

One tylko bywają wymowniejsze.

A przecież na przekór jej wołam: Radość! Joy!

Stan błogosławieństwa i lunapark dziecinny.

Iść koleiną losu w śpiewie niewidzialnych stworzeń.

Radość twarda jak diament, niezawisła i nikomu nic nie dłużna.

Sprzeczność jest moim żywiołem, prawem, o które wojuję.

***

Wiersze Julii Hartwig, które tutaj pozwoliłam sobie zamieścić, by uświetniły mój prywatny - co roku świętowany - dzień poezji pochodzą z tomu:

Julia Hartwig, Wiersze wybrane, Wydawnictwo a5, Kraków 2010 (Wydawnictwo a5 Ryszarda i Krystyny Krynickich będę chwalić bezustannie za trud wydawania wielkiej polskiej poezji)

- tomiku poezji, który dla mnie jest bezcenny, bo opatrzony dedykacją Autorki i przypomina mi o rozmowie z Nią, a takie wspomnienia to czysta radość! Joy! na przekór rozpaczy.

I mogłabym więcej cytować, długo w noc czytam dziś jej wiersze, każdy prawie łączy się dla mnie z jakimś wspomnieniem, obrazem, przeżyciem. I teraz jeszcze poczytam chwilę, choć noc jest późna, lecz przecież:

Nie idźmy

Nie idźmy jeszcze spać

póki tak pięknie gra muzyka

nie idźmy jeszcze spać

póki nie świta

Póki umiemy stąpać za krokami nocy

w ciemności z którą szukamy braterstwa

Nie idźmy jeszcze spać

dopóki dźwięki gubią czas

Nie idźmy jeszcze spać

Nie idźmy spać

***

Do zdjęć pozowały - pokazując, że najpiękniejsze jest to co jeszcze nieskończone: dereń na Plantach tuż obok kościoła św. Anny i oczywiście magnolie na Wawelu, które mają już całą fotograficzną dokumentacje na moim blogu (cóż, uporczywość przywiązań), gdy przywrócę wszystkie magnoliowe archiwalne wpisy, całość będzie można oglądać w kategorii krakowski szlak magnolii.
Wiersz Androgyne ilustruje fotografia bramy prowadzącej na wewnętrzny dziedziniec Wawelu.