Kapliczki przydrożne. Lanckorona, Tłuczań, Marcyporęba.

Na rozstajnych drogach albo w samym środku wsi na przeciwko kościoła, wysoko na wzgórzu z widokiem na okolicę albo nisko ukryte za wałem wiślanym, okazałe i skromne, kolorowe i monochromatyczne, zaniedbane, z łuszczącą się farbą i te starannie odnowione, figury świętych i samotne krzyże, miejsca ekspiacji, miejsca patriotycznych zrywów i klęsk, miejsca pamięci o kimś bliskim; strzegą spokoju, przypominają dawne dzieje. Małe wyspy przeszłego i minionego czasu coraz ciaśniej otaczane: współczesną zabudową, szpalerem iglaków, szykownym ogrodzeniem, stertą wyrzucanych z samochodów śmieci, girlandami sztucznych kwiatów. Z czego te ostatnie mają jeszcze jakiś urok, wpisują się w przestrzeń kiczu, mówią więcej o opiekunach kapliczek niż o nich samych, (co zresztą jest kiczem a co nim nie jest - nie mnie wyrokować, de gustibus). Piękne, anachroniczne, ślady dawnego świata. Przydrożne krzyże, figury świętych. Kapliczki. 

Pokażę kilka z nich, choć po drodze były ich dziesiątki, setki! Mogłabym fotografować je do końca życia, spisywać ich historię, dokumentować zmiany, ciągle w innym świetle, patrzeć na nie zimą, latem i nawet takim szarym przedwiośniem, uwieczniać wschody i zachody słońca, tworzyć typologie. Co mają w sobie? Takie niepozorne, niewielkie, nieprzystające do dzisiejszego świata. Punkty pejzażu, który już odchodzi - pustych, rozległych przestrzeni, wsi oddalonych od siebie, połączonych polnymi drogami. Strzegły niepewnych rozstajów, gdzie czart lubił przesiadywać na rosochatych wierzbach nad Wisłą i nękać wędrowców, co zbyt długo w drodze zmitrężyli. Pilnowały snu wędrowców, którzy na chwilę usiedli w ich cieniu w skwarny dzień, aby jaki dusiołek nie zabrał śpiącym ostatniego tchu. Przypominały złoczyńcom o zbrodni, karze i odkupieniu...

Na zdjęciach kolejno: kapliczka nad Wisłą, gdzieś za Czernichowem, przydrożny krzyż w Tłuczani, figura św. Jana Nepomucena w Tłuczani (w tle budynek starej szkoły), figura św. Floriana (proszę poprawić jeśli się mylę) w Marcyporębie i kapliczka konfederatów barskich w Lanckoronie.

gdzieś nad Wisłą...

... między Czernichowem a Łuczanami

krzyż przydrożny, Tłuczań, Na Dziale, poświęcony pamięci ks. Ignacego Woźniczki,
ufundowany przez jego brata Józefa w r. 1940*

Tłuczań, nieopodal kościoła parafialnego. Figura św. Jana (w tle budynek starej szkoły)**
(*** cytuję za http://tluczan.republika.pl/galeria/slides/09.html.  Jana Nepomucena, tak to rozumiem)

Marcyporęba. Figura na przeciwko kościoła. Czy dobrze rozpoznaję, że to św. Florian?

Kapliczka konfederatów barskich w Lanckoronie 

Czarno-białe zdjęcia dobrze oddawały to, co chciałam przekazać, choć nie wiem, czy się udało - atmosferę dawności, nieprzystawalności do dzisiejszego świata, jakiegoś zanurzenia w historycznym czy ahistorycznym czasie.

A tak to wyglądało naprawdę. (Ale co znaczy "naprawdę"?)

Tej lanckorońskiej kapliczki zdjęć będzie trochę więcej, zatrzymałam się w tym pięknym miejscu na dłuższą chwilę. Widoki! Widoki były cudowne! Wysoko nad miasteczkiem (naprawdę nieswojo czułabym się nazywając Lanckoronę obdarzoną przywilejami przez Kazimierza Wielkiego, Lanckoronę z regularną płaszczyzną dużego rynku, z siatką ulic - wsią, i cóż mi po administracyjnych formalnościach, dla mnie to jest miasteczko), na wzgórzu i nieco na uboczu zwartej zabudowy, choć to jeszcze jak najbardziej Lanckorona - dokładnie: ulica Konfederatów Barskich - całe otoczenie kapliczki jest ciekawym punktem widokowym. Tutaj po raz pierwszy poczułam, że Lanckorona może jednak zachwycić... proszę się tym nie sugerować, ja po prostu potrzebuję przestrzeni, pustki, rozległych widoków. Tego w Lanckoronie mi brakowało, choć przecież po to wyszłam na górę Zamkową... Nie znalazłam tam jednak urzekających punktów widokowych, dopiero tutaj. O górze Zamkowej wspomniałam teraz pod wpływem impulsu, ale jest to całkiem uzasadnione - obydwa te miejsca (zamek na górze i kapliczkę) łączy pamięć o konfederatach barskich. I podobnie Tyniec - który zamykał ten dzień i był ostatnim etapem wycieczki. O Lanckoronie i Tyńcu opowie się osobno. Gdy się zdąży, bo ta relacja zaczyna trochę wymykać się spod kontroli, co zresztą było do przewidzenia.

Zostawiam Tyniec, wcześniejszy, późniejszy, stoję wysoko na wzgórzu i podziwiam piękne okolice Lanckorony. Wreszcie pojawiło się Słońce i ten dzień rozpoczęty w deszczu i mglistych szarościach pokazał nareszcie jasną stronę. Wieje dość mocny wiatr, powietrze pachnie przedwiośniem, wreszcie można uwierzyć, że zima odeszła, niebo ma całkiem inny kolor, cienie obłoków pędzą po mokrej, szaroburej trawie. Ma się ku życiu.

I kapliczka - pamięci umarłych.

Pisane nocą. Chciałam zapisać jeszcze parę wspomnień z tamtej wycieczki do Lanckorony, wycieczki okrężnymi drogami - i ta relacja też taką okrężną drogą wiedzie. Mało czasu a tyle wspomnień, obrazów, radości z podróżowania. Chciałabym to wszystko zatrzymać, uwiecznić - jak znaleźć czas na pisanie? Umiejętność selekcji zawsze była dla mnie trudna. Zostają jeszcze zdjęcia dwóch drewnianych kościołów (Marcyporęba i Wola Radziszowska), zostaje sama Lanckorona, trudna do opisania, zostaje wreszcie ostatni etap w Tyńcu. A ja? A ja wyjeżdżam jutro rano na kilka dni i wrócę dopiero w niedzielę wieczorem. Rzeczy, i miejsc, i wspomnień do opisywania przybędzie, tak czuję. Ale to dobrze! To bardzo dobrze. Proszę tylko nie mieć mi za złe milczenia w komentarzach - gdy wyjeżdżam, jestem najczęściej całkowicie odcięta od internetowego świata.